Ontwikkelplan voormalig Rode Kruisziekenhuis.

Ziekenhuisterrein Sportlaan biedt kans op particulier project zoals Hellasduin 

Door Paul Lohmann en Lodewijk de Haes 

De komende jaren worden er woningbouwplannen gemaakt voor het voormalige ziekenhuisterrein aan de Sportlaan. Vogelwijkbewoners willen daar nauw bij betrokken blijven en kunnen zelfs proberen een vinger in de pap te krijgen door een deel van het toekomstige nieuwbouwcomplex in eigen beheer te laten bouwen, zoals enkele jaren geleden ook is gebeurd op de plek van de voormalige sportacademie HALO aan de Laan van Poot. Daar verrees het appartementencomplex Hellasduin.  

Begin december maakte de gemeente Den Haag bekend dat zij de panden van het voormalige Rode Kruis/Haga Ziekenhuis en het Juliana Kinderziekenhuis aan de Sportlaan had aangekocht. De gemeente is voornemens op deze plek over een aantal jaren een flink aantal nieuwe appartementen te laten bouwen. De oplevering van de gebouwen vond eind december plaats. De grond was al van de gemeente. Die was tot 2026/2027 in erfpacht aan het Haga Ziekenhuis uitgegeven. 

Planuitwerkingskader 

In de voorliggende jaren heeft het bestuur van de wijkvereniging al meerdere initiatieven genomen om na te gaan welke ontwikkelingen het best in onze wijk zouden kunnen passen. Ook is – samen met vele bewoners uit de wijk – deelgenomen aan bijeenkomsten die de gemeente had georganiseerd ter voorbereiding van een zogeheten Planuitwerkingskader (PUK) voor het ziekenhuisterrein. Uit deze bijeenkomsten kwam duidelijk naar voren dat de wijk blij is met de komst van appartementen op deze plek, (met bijvoorbeeld medische voorzieningen in de ´plint´) al dan niet met mogelijk behoud van karakteristieke elementen van het oude hoofdgebouw. 

 
CPO-project 

De komende maanden zal ongetwijfeld worden begonnen met de planvoorbereiding. Het is dus zaak dat we als wijk nadrukkelijk hierbij betrokken worden. In de periode van het opstellen van het PUK zijn vanuit het bestuur gesprekken geïnitieerd met de omliggende buurten en wijken om hun mening en betrokkenheid bij deze herontwikkeling te peilen en na te gaan of een tweede ‘CPO-Hellasduinproject’ wenselijk is. CPO staat voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, hetgeen betekent dat een groep particulieren in eigen beheer een bouwproject op poten zet, zelf een architect uitzoekt en zelf de financiering regelt. 

We frissen even uw geheugen op. In mei 2022 zijn de 42 appartementen van het Hellasduincomplex opgeleverd en zijn de eerste bewoners erin getrokken. Op de plaats waar  vele jaren de HALO had gestaan, was op initiatief van een aantal Vogelwijkbewoners een prachtig ´zelfbouwproject´ realiteit geworden. Door én voor de bewoners. Het idee ontstond in 2014 toen de gevolgen van de kredietcrisis nog volop voelbaar waren en geen enkele projectontwikkelaar of woningbouwvereniging interesse had om op deze locatie aan de slag te gaan.  

Geen gedonder 

Het gehele traject is nagenoeg geruisloos verlopen: geen gevechten met omliggende bewoners, geen geruzie met de gemeente en – minstens zo belangrijk – geen gedonder intern. En zie het resultaat: niet alleen aan de buitenkant zijn het twee prachtig gebouwen geworden, maar ook aan de binnenkant is het ruim opgezet, met brede balustraden, ruime liften en grote balkons. Daarnaast is bij het ontwerp en bij de realisatie uitgegaan van duurzaamheid daar waar het zinvol en mogelijk was.  

Politici hebben de mond vol van ‘participatie’ en ‘inbreng’ van en door burgers. Welnu, hier zijn beide begrippen in de praktijk tot volle bloei gekomen. Het resultaat is een prachtig stuk duurzame stedenbouw. 

Doorwrochte visie 

Natuurlijk begint alles met een goed plan, een narratief, een doorwrocht idee. Dat idee moet gedragen zijn door een visie op de toekomst, niet op een ruimtelijk idee voor de huidige behoefte of commerciële mogelijkheden van dit moment, maar op een visie op de waarde voor de komende generaties en de stad als geheel.  

Wat het ziekenhuisterrein betreft pleiten wij voor een ontwerp-initiatief dat gestoeld is op de inhoudelijk inbreng van belanghebbenden die in staat zijn in deze toekomstvisie mee te denken en die ook samen zouden willen realiseren. Zo zou een bouwinitiatief uit onze wijk moeten kunnen concurreren met een methode van ´tendering´ waarbij de hoogste prijs vaak doorslaggevend is. 

Doelgroepen 

Het moet een initiatief worden ´uit de buurt, voor de buurt´. Bouwen voor de komende generaties, waarbij jongeren een kans krijgen om te kunnen starten; waar gezinnen naartoe zouden kunnen verhuizen als ze meer (of juist minder) ruimte nodig hebben, waar ruimte is voor nieuwkomers die in de buurt een bestaan willen opbouwen, waar ook gebouwd wordt voor mensen die niet zo veel te besteden hebben, waar ouderen een plek kunnen vinden als ze kleiner willen gaan wonen en waar mensen samen een community willen vormen. 

Laten we erop inzetten om binnen het komende herontwikkelingsplan ruimte te reserveren voor 50 á 60 appartementen die opgezet worden vanuit de CPO-gedachte: ontwikkeld door en gerealiseerd voor de toekomstige bewoners. 

Grondprijs 

Zo vaak komt er niet een kans voorbij om zoiets te realiseren. Nu bestaat die mogelijkheid. We bepleiten een onderzoeksperiode om een plan te kunnen maken dat is gebaseerd op een faire grondprijs die recht doet aan de kosten die we als maatschappij hebben gemaakt om ooit een ziekenhuis te bouwen. Dat die prijs daarin realistisch moet zijn is duidelijk, maar het bedrag hoeft niet gebaseerd te zijn op een tenderinzet waarbij de huidige markt de commerciële mogelijkheden bepaalt, want dan wordt de ´maximalisatie-spuit´ gehanteerd en staat langdurige duurzaamheid achteraan in de prioriteitenlijst. Dan is er sprake van termijnhandel.  

Ook de gemeente Den Haag kan hierbij haar ‘faciliterende’ rol in positieve zin vervullen. Dat begint al bij de bepaling van de grondprijs. Prof. Peter Boelhouwer (TU-Delft) deed recentelijk in het Algemeen Dagblad een oproep om de gemeentelijke ‘smacht’ naar winst nu eens een halt toe te roepen. Wanneer de gemeente Den Haag ook hiernaar zou willen luisteren, kunnen woningen ontwikkeld worden die voor een brede groep betaalbaar zijn. 

In samenspraak met geïnteresseerden in de buurt kan dit idee een realistisch plan worden. Dan zoeken we niet naar commerciële ontwikkelaars, maar vormen zelf een soort corporatie die de synergie zoekt, die samenwerking met en inspelen op de behoeften van de buurt op de lange termijn drager laat zijn van het plan. Zo kunnen er verschillende invalshoeken worden gekozen en kan worden onderzocht hoe deze in het grote plan een plek zouden kunnen vinden. 

Belangstelling? Meld u aan!

Onze vraag is dan ook: heeft u interesse om deel te nemen aan een CPO-project waarbij toekomstige bewoners een deel van het ziekenhuisterrein zelf gaan ontwikkelen? Gedacht wordt aan 50 á 60 appartementen die casco opgeleverd worden, zodat elke bewoner zelf kan bepalen welke inrichting en aankleding hij/zij het meest wenselijk vindt. Als u belangstelling hebt, geef dan uw naam, adres en telefoonnummer door aan Paul Lohmann via het mailadres: pag.lohmann@gmail.com Het zou prettig zijn om ook inzicht te hebben in welke grootte u een appartement zou wensen: hoeveel kamers en/of het gewenste aantal m2.  

Let wel, vooralsnog kunnen we op geen enkele manier verwachtingen wekken. Maar als we nu de handen ineenslaan kunnen we eraan werken een serieuze gesprekspartner voor de gemeente te worden.  

Het bestuur van de wijkvereniging gaat zo spoedig mogelijk, wellicht samen met de ´wijkbesturen´ van andere buurten rond het ziekenhuisterrein het gesprek met de gemeente aan teneinde steun voor dit idee te verkrijgen. 

Paul Lohmann, bestuurslid van wijkvereniging Vogelwijk, was mede-oprichter van het CPO-project Hellasduin. Lodewijk de Haes is voorzitter van de wijkvereniging. Dit artikel is overigens geschreven op persoonlijke titel. 

Foto: Vera de Kok